Các nước trên thế giới đang phải đối mặt với đợt nắng nóng kỷ lục của mùa hè năm nay, thời tiết cực đoan đã đe doạ đến cuộc sống của hàng trăm triệu người với mức nhiệt ở một số nơi lên đến 40 độ C. Và trong thời tiết như thế, điều hoà là một thiết bị không thể thiếu được. Thế nhưng trên thực tế, người châu Âu từ lâu đã coi điều hoà là một món xa xỉ, không cần thiết. Do đó, không phải người dân châu Âu nào cũng không có cơ hội tiếp xúc với điều hoà.

Thay vào đó, họ lại lựa chọn các giải pháp làm mát truyền thống hơn như quạt cầm tay, khăn ướt, và nước đá. Vậy tại sao nhiều ngôi nhà ở châu Âu lại không lắp điều hoà?

Trong những ngày gần đây, nắng nóng gay gắt đã tàn phá phần lớn các nước Tây Âu, gây ra thảm hoạ cháy rừng ở Pháp, Hy Lạp và Ý. Chỉ tính riêng ở Bồ Đào Nha, nhiệt độ tăng cao là nguyên nhân dẫn đến cái chết của hơn 1000 người ở đây.

Vào hôm thứ 2 vừa qua, nhà bán lẻ Sainsbury’s của Anh cho biết doanh số bán các thiết bị điều hòa không khí di động tăng 2,420% trong một tuần. Con số này đã cho thấy sự gia tăng nhu cầu đột ngột khiến mặt hàng này trở nên khan hiếm và đắt đỏ trong mùa hè năm nay.

“Sự dư thừa của người Mỹ”

Máy điều hoà không khí được phát minh là những năm 1850 bởi nhà phát minh người Mỹ Willis Carrier. Về sau, điều hoà không khí được xem là phát minh quan trọng nhất của loài người. Theo thống kê cho thấy hiện nay, có khoảng 90% ngôi nhà ở Mỹ có lắp máy điều hoà không khí.

Và trong suốt nhiều thập kỷ ở châu Âu, các nhà lãnh đạo và học giả thường xuyên chế giễu sự phụ thuộc của người Mỹ vào điều hoà không khí. Họ cho rằng Mỹ quá lạm dụng vào thiết bị này và máy điều hoà chẳng qua chỉ là một ví dụ khác về sự dư thừa của người Mỹ mà thôi.

Vào năm 1992, nhà kinh tế học Cambridge - Gwyn Prins đã cảnh báo rằng “chứng nghiện máy điều hoà không khí là căn bệnh phổ biến nhất và ít được chú ý nhất ở Mỹ thời hiện đại”.

Từng không thích hợp với điều kiện thời tiết ở châu Âu

Từ lâu, việc trang bị máy điều hoà ở châu Âu thường chỉ phổ biến ở các trường học và những công ty lớn. Thiết bị này cực kỳ hiếm thấy ở các hộ gia đình bình thường. Theo ước tính, chỉ có 3% số nhà ở Đức và chưa đến 5% ở Pháp có lắp đặt điều hoà nhiệt độ. Còn ở Anh, con số này là dưới 5%. Một phần nguyên nhân này là do trong lịch sử, người ta vốn không có quá nhiều nhu cầu để làm mát ở những nước châu Âu. Các quốc gia này có mùa hè ấm áp, nhưng hiếm khi đạt đến mức nhiệt cao như mùa hè ở Nam Mỹ. Ngay cả trong những ngày nắng đỉnh điểm, không khí ở Rome cũng không nóng ẩm như ở Seoul, Tokyo hay Washington.

Trong khi đó ở Anh, nhiệt độ trung bình vào mùa hè ở Anh nằm ở trong khoảng từ 13 đọ C đến 24 độ C, và mùa đông thì kéo dài đến tận 5 tháng. Vì thế những ngôi nhà ở "xứ sở sương mù" được xây dựng theo truyền thống với mục đích để giữ ấm hơn là để làm mát. Nhiều người dân ở đây cho rằng điều hoà là không cần thiết và còn gây hại cho môi trường. Ngay cả đến quạt, họ cũng thường chỉ sử dụng cho một vài đêm mỗi năm mà thôi.

Ở một số toà nhà cũ, các đường ống lắp đặt chạy qua hành lang cung cấp nước nóng có thể không được cách nhiệt thích hợp, nước nóng từ vòi hoa sẽ sẽ lan toả nhiệt khắp căn hộ. Điều này ban đầu vốn nhằm mục đích sưởi ấm cho những ngày mùa đông lạnh giá. Thế nhưng trong bối cảnh hiện nay, chúng lại làm trầm trọng thêm các vấn đề về nhiệt độ.

Nhiệt độ tăng cao đã khiến các nước châu Âu phải xem xét lại về máy điều hoà?

Thực tế rằng ngay cả trước đợt nắng nóng hiện nay diễn ra, các quốc gia châu Âu đã dần hướng đến việc dùng điều hoà một cách rộng rãi hơn. Trong một báo cáo năm 2018, Cơ quan Năng Lượng quốc tế (IEA) đã lưu ý rằng việc sở hữu máy lạnh ở Ý, Tây Ban Nha, Hy Lạp và miền nam nước Pháp đã tăng nhanh chóng trong thập kỷ qua. Cơ quan này dự đoán số lượng thiết bị điều hoà ở Liên Minh châu Âu sẽ tăng hơn gấp đôi từ 110 triệu vào năm 2019 lên 275 triệu vào năm 2050.

Lý do là vì nhiệt độ mùa hè ngày càng có xu hướng tăng vọt. Châu Âu hiện là một trong những điểm nóng nhất toàn cầu. Số lượng các đợt nắng nóng ngày càng xảy ra nhiều trong 2 thập kỷ qua. Theo nghiên cứu của Cơ quan Khí tượng ở Anh, nguy cơ mức nhiệt trong ngày ở nước này đạt 40 độ C đã tăng gấp 10 lần so với trước đây.

Giờ đây, một số người châu Âu cũng dần bỏ quan niệm chế giễu và chấp nhận rằng máy điều hoà cần thiết đối với sức khoẻ của họ. Sau đợt sóng nhiệt giết chết khoảng 15.000 người ở Pháp vào năm 2003, máy điều hoà không khí đã được lắp tại một số viện dưỡng lão nhằm bảo vệ những người lớn tuổi dễ bị tổn thương.

Lắp điều hoà trong những ngôi nhà lâu đời ở nước Anh

Theo số liệu của chính phủ nước Anh, cứ 6 ngôi nhà ở Anh thì sẽ có 1 ngôi nhà được xây dựng từ trước năm 1900, 46% xây dựng từ năm 1930 -1982. Còn độ tuổi trung bình của các toà nhà ở Mỹ là khoảng 40 năm tuổi mà thôi, nên việc máy lạnh trở thành tiêu chuẩn cho các công trình bất động sản từ những năm 1960 cũng dễ hơn rất nhiều.

Dù phần lớn ngôi nhà ở Anh có tuổi đời khá lâu năm, nhưng nhìn chung vẫn có thể lắp được điều hoà với “mức ồn ào tối thiểu”. Vấn đề lớn nhất ở đây nằm ở việc ngôi nhà đó có được đưa vào danh sách bảo tồn hoặc nằm trong một khu chung cư không phù hợp, thì việc lắp thiết bị điều hoà sẽ khó khăn hơn nhiều.

Bên cạnh đó, ở các khu nhà “bậc thang” hay còn được gọi là nhà dãy ở Mỹ, đó là một khu nhà với phần tường kề nhau rất phổ biến ở Anh. Những ngôi nhà thiết kế dạng này làm hạn chế lựa chọn lắp đặt vị trí cục nóng máy lạnh.

Cách người dân Anh thiết kế nhà để sưởi ấm cũng là một trở ngại khác đối với việc lắp đặt điều hoà. "Nhà ở nước Anh được sưởi ấm chủ yếu thông qua bộ tản nhiệt bằng nước, hay còn gọi là ‘nhiệt ẩm’, bên cạnh một tỷ lệ nhỏ người dân sưởi bằng điện. Ngược lại, phần lớn các ngôi nhà ở Hoa Kỳ được sưởi ấm bằng "nhiệt khô", một hệ thống không khí ấm sử dụng lò đốt bằng khí đốt hoặc dầu." - Ian Hamilton, Giáo sư tại Viện năng lượng đại học London cho biết. Và việc lắp đặt điều hoà vào hệ thống nhiệt khô sẽ đơn giản và ít tốn kém hơn nhiều so với hệ thống nhiệt ướt.