Progressive rock (thường gọi tắt là prog rock hoặc prog) là một thể loại nhạc rock rộng lớn, phát triển chủ yếu tại Vương quốc Anh từ giữa đến cuối những năm 1960. Thể loại này nổi bật với việc đẩy giới hạn của rock truyền thống, nhấn mạnh vào sự sáng tạo, thử nghiệm và phức tạp về cấu trúc, khác biệt so với rock phổ thông đơn giản hơn. Prog rock không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là một "tư duy" (mindset), nơi các nghệ sĩ cố tình kết hợp yếu tố từ nhiều nguồn khác nhau để tạo ra những tác phẩm tham vọng.

Lịch sử ngắn gọn

Prog rock bắt nguồn từ cuối thập niên 1960, khi các ban nhạc rock bắt đầu chịu ảnh hưởng từ nhạc cổ điển, jazz, folk và thậm chí là âm nhạc điện tử. Nó phát triển mạnh mẽ trong những năm 1970 với các album concept (album kể chuyện theo chủ đề), và suy giảm vào cuối thập niên đó do sự nổi lên của punk rock – vốn coi prog là "quá cầu kỳ". Tuy nhiên, prog rock đã hồi sinh trong những thập niên sau với các subgenre như prog metal (ví dụ: Dream Theater) và neo-prog. Các nghệ sĩ tiên phong thường lấy cảm hứng từ blues rock nặng (như Cream, Led Zeppelin) nhưng kết hợp với yếu tố cổ điển để tạo sự đổi mới.

Đặc trưng chính của Progressive Rock

Dựa trên các định nghĩa từ nhiều nguồn, prog rock thường có những đặc điểm sau:

• Cấu trúc phức tạp và bài hát dài: Không theo công thức verse-chorus đơn giản, prog thường có bài hát dài (có thể hơn 10-20 phút), với nhiều phần (sections) thay đổi nhịp độ, nhịp điệu và phong cách, giống như một bản giao hưởng. Ví dụ: Sử dụng thời gian bất thường (odd time signatures) như 7/8 hoặc 5/4.
• Ảnh hưởng đa dạng: Kết hợp rock với nhạc cổ điển (Beethoven, Bach), jazz, folk, psychedelic, và thậm chí âm nhạc thế giới. Nhạc cụ phong phú: Không chỉ guitar, bass, trống mà còn keyboard (organ, synthesizer như Moog), flute, violin, hoặc hiệu ứng âm thanh thử nghiệm.
• Lời bài hát khái niệm và sâu sắc: Thường kể chuyện, khám phá chủ đề triết lý, khoa học viễn tưởng, xã hội, hoặc trừu tượng (conceptual lyrics). Không tập trung vào tình yêu hay party như pop rock.
• Kỹ năng nhạc sĩ cao (virtuosity): Các thành viên ban nhạc thường là những nghệ sĩ tài năng, với solo dài và phức tạp, nhấn mạnh sự đổi mới hơn là thương mại.
• Tầm nhìn thử nghiệm: Prog là "anything-goes" – bất cứ thứ gì cũng có thể, miễn là sáng tạo. Ví dụ: Thêm âm thanh lạ như tiếng động vật hoặc hiệu ứng điện tử.

Các ban nhạc và album tiêu biểu

Một số ban nhạc prog rock nổi tiếng:

• Pink Floyd: Với album The Dark Side of the Moon (1973) – khám phá chủ đề điên loạn và thời gian.
• Yes: Close to the Edge (1972) – bài hát dài, kỹ thuật cao.
• Genesis: Thời Peter Gabriel, như The Lamb Lies Down on Broadway (1974).
• King Crimson: In the Court of the Crimson King (1969) – thường được coi là album prog đầu tiên.
• Rush, Emerson, Lake & Palmer (ELP), Jethro Tull.

Prog rock đôi khi bị chỉ trích là "quá phức tạp" hoặc "giả tạo" bởi fan của các thể loại khác như punk hoặc metal, nhưng nó vẫn được yêu thích bởi những người đánh giá cao sự tinh tế và sáng tạo. Nếu bạn muốn nghe thử, bắt đầu với Pink Floyd để dễ tiếp cận hơn!