Từ những ngày đầu tiên cho đến nay, Windows đã trải qua nhiều thay đổi lớn, nhưng vẫn có những chi tiết thú vị mà không phải ai cũng biết. Dưới đây là 10 sự thật độc đáo về lịch sử của Windows.

Bắt đầu từ phiên bản đầu tiên (Windows 1.0) cho đến hiện tại là Windows 11, có tổng cộng 15 phiên bản hệ điều hành Windows chính thức được phát hành (không tính các phiên bản phụ, ví dụ: Windows 8.1). Và trong số 15 phiên bản đó, có những điểm thú vị gì?

Windows từng được gọi là "Interface Manager"

Trước khi có cái tên Windows, hệ điều hành với giao diện đồ hoạ (GUI) của Microsoft có tên gọi là "Interface Manager", được công bố vào năm 1983, khi Microsoft lần đầu cho ra mắt hệ điều hành này. Nhưng sau đó, khi "Interface Manager" được chính thức ra mắt vào năm 1985, Microsoft quyết định gọi tên nó là Windows.

Windows phản ánh rõ ràng bản chất của hệ điều hành với các sửa sổ đồ hoạ trên màn hình để hiển thị thông tin. Cái tên Windows cũng dễ nhớ hơn so với cái tên dài ngoằng kia.

Windows 95 là phiên bản đầu tiên yêu cầu "CD Key"

Trong những ngày đầu, các phiên bản Windows như 1.0, 2.0 và 3.x không yêu cầu người dùng nhập khóa sản phẩm để cài đặt hay sử dụng. Mặc dù MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) có số serial, nhưng khái niệm "CD key" thực sự chỉ xuất hiện kể từ Windows 95.

Nhưng so với hiện tại, ở thời điểm Windows 95 ra đời, việc quản lý product key chưa nghiêm ngặt như bây giờ. Người dùng có thể dùng chung một product key để cài đặt trên nhiều máy tính. Chỉ sau khi Windows XP ra đời với hệ thống "Product Activation", người dùng sẽ không chỉ cần nhập key mà còn phải kích hoạt hệ điều hành qua Microsoft, với một mã định danh phần cứng duy nhất gắn liền với key đó.

Thậm chí với Windows 95, key 11-111111 và 000–0000007 là hai key hợp pháp để kích hoạt bản quyền của Windows này.

Windows từng là một phần của MS-DOS

Trước khi Windows 95 ra đời, các phiên bản Windows như 1.0, 2.0 và 3.x không phải là hệ điều hành độc lập. Thay vào đó, chúng chỉ là các giao diện đồ họa chạy trên nền MS-DOS. Vào thời điểm đó, khi khởi động máy tính, MS-DOS sẽ tải lên trước. Để vào Windows, người dùng phải gõ lệnh "win" trong giao diện dòng lệnh.

Đến Windows 95, mọi thứ thay đổi.

Windows 95 là phiên bản đầu tiên mà Windows trở thành một hệ điều hành độc lập, dù vẫn còn một số phụ thuộc vào MS-DOS, cho đến khi Windows NT ra đời (bao gồm Windows NT 3.1, Windows NT 4.0, Windows 2000…). Lí do là vì dòng Windows NT được xây dựng trên kernel hoàn toàn mới, không dựa vào MS-DOS, đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử phát triển của Windows.

Cũng từ Windows XP, Microsoft hợp nhất giữa nhánh dành cho người dùng cá nhân và người dùng doanh nghiệp lại làm một.

Briefcase: Tính năng đồng bộ file trước thời đám mây

Hiện tại chúng ta ai cũng đang sử dụng ít nhất một dịch vụ lưu trữ đám mây: Dropbox, OneDrive, Google Drive…nhưng bạn có biết Windows đã từng có một tính năng tương tự gọi là Briefcase không?

Briefcase được giới thiệu lần đầu trong Windows 95, là một thư mục đặc biệt, nơi bạn có thể lưu trữ bản sao của các tệp. Khi cần đồng bộ, bạn kết nối hai máy tính (qua mạng hoặc thiết bị lưu trữ rời như đĩa mềm), sau đó sử dụng Briefcase để cập nhật tệp. Công cụ này sẽ so sánh các tệp giữa hai máy và sao chép bất kỳ thay đổi nào từ máy này sang máy kia.

Đến Windows 8, Briefcase bị vô hiệu hoá mặc định từ ban đầu, dù nó vẫn tồn tại trong source code. Microsoft chỉ thực sự loại bỏ Briefcase khi ra mắt Windows 10.

Các ứng dụng từ Windows 1.0 vẫn còn trên Windows 11

Một số tính năng có thể bạn đang dùng mỗi ngày đã có mặt từ Windows 1.0 cho đến nay, có thể nó đã có những sự thay đổi và nâng cấp nhưng dưới đây là các công cụ đã tồn tại ít nhất 40 năm:

• Calculator: Từ một máy tính cơ bản, giờ đây nó hỗ trợ các chế độ nâng cao như khoa học, đồ họa, lập trình.
• Paint: Ban đầu là "Paintbrush" với chỉnh sửa đơn sắc, nay đã thành trình chỉnh sửa ảnh màu đầy đủ, tích hợp cả tính năng AI.
• Notepad: Vẫn là trình soạn thảo văn bản đơn giản nhưng giờ được bổ sung AI.
• Clock: Từ hiển thị giờ cơ bản, giờ đây là ứng dụng đa năng với báo thức, đồng hồ thế giới và chế độ tập trung.
• Control Panel: Dù nhiều cài đặt đã chuyển sang ứng dụng Settings, Control Panel vẫn tồn tại cho các tùy chỉnh nâng cao.

Không có user profile thực sự cho đến Windows XP

Trước Windows XP, Windows không hỗ trợ khái niệm user profile đầy đủ như ngày nay. Windows 95 tuy có giới thiệu tính năng hồ sơ, nhưng nó chỉ mang tính tùy chọn và hạn chế ở việc lưu trữ các cài đặt cá nhân như hình nền hay tùy chỉnh desktop, không cung cấp bảo mật hay phân tách dữ liệu giữa các người dùng.

Phải đến khi Windows NT ra đời, sau này nữa là Windows XP, Microsoft mới giới thiệu và triển khia một hệ thống tài khoản người dùng đúng nghĩa, với các cài đặt và quyền hạn riêng biệt.

Ctrl + Alt + Delete ban đầu là công cụ debug của IBM

Phím tắt "Ctrl + Alt + Delete" được tạo ra bởi David Bradley, một kỹ sư của IBM, vào đầu những năm 1980, nó là cách nhanh chóng để khởi động lại máy tính IBM PC mà không cần cảnh báo – một công cụ hữu ích cho việc gỡ lỗi trong quá trình phát triển.

Microsoft sau đó áp dụng phím tắt này vào Windows NT, thiết lập cho nó thành một chuỗi bảo mật (Secure Attention Sequence). Cách thức hoạt động của phím tắt này đã thay đổi qua các phiên bản Windows như sau:

• Windows 3.x & 9x (1990s): Khởi động lại máy ngay lập tức.
• Windows NT & XP (2000s): Mở Task Manager hoặc màn hình đăng nhập trong môi trường domain.
• Windows Vista, 7, 8, 10: Mở màn hình bảo mật với các tùy chọn như Lock, Log off, Change a password, và Task Manager.
• Windows 11: Mở màn hình bảo mật với Lock, Switch user, Sign out, và Task Manager.

Công cụ Format trên Windows được giữ nguyên mã nguồn trong 30 năm

Giao diện Format trong File Explorer mà có thể bạn đang sử dụng hàng ngày gần như không thay đổi trong suốt 30 năm qua. Giao diện này được viết bởi cựu kỹ sư của Microsoft - Dave Plummer, theo Dave, ban đầu nó chỉ là giải pháp tạm thời khi đội ngũ phát triển đang tập trung chuyển đổi source code từ Windows 95 sang Windows NT. Và sau hàng thập kỷ, cũng chẳng ai muốn cập nhật công cụ này và nó vẫn giữ nguyên cho đén nay.

Sắp tới, Microsoft sẽ bổ sung thêm tính năng cho nó như hỗ trợ FAT32, tăng giới hạn từ 32GB lên 2TB, giúp nó phù hợp hơn với các thiết bị lưu trữ lớn hiện nay.

Một sự thật khác là vì sao FAT32 lại bị giới hạn ở 32GB thì cũng là do Dave Plummer làm 😁.

TrueType fonts xuất hiện từ Windows 3.1

TrueType là một định dạng phông chữ vector (outline font format) được Apple giới thiệu vào năm 1991 nhằm cải thiện chất lượng hiển thị văn bản trên màn hình máy tính và bản in. Nó được thiết kế để thay thế các hệ thống phông chữ bitmap (dựa trên điểm ảnh) trước đó, vốn bị giới hạn về khả năng mở rộng kích thước và hiển thị mượt mà.

Trước Windows 3.1, việc hiển thị phông chữ trên Windows khá thô sơ và không đồng nhất. Mọi thứ thay đổi vào năm 1992 khi Microsoft giới thiệu TrueType fonts trong Windows 3.1. Công nghệ này mang đến khả năng hiển thị văn bản chất lượng cao, biến Windows thành lựa chọn hàng đầu cho xuất bản tài liệu và thiết kế. Chính Apple đã cấp phép miễn phí cho Microsoft để TrueType fonts được tích hợp vào Windows 3.1.

Windows 1.0 chỉ cần 256KB RAM

Khi ra mắt vào năm 1985, Windows 1.0 chỉ yêu cầu tối thiểu 256KB RAM, sau khi tung ra thêm các bản cập nhật 1.03 và 1.04 thì Microsoft tăng yêu cầu tối thiểu lên 320KB.

Cho đến hôm nay, Windows 11 yêu cầu 4GB RAM tối thiểu và khuyến nghị là từ 16GB và 1GB thì tương đương với 1,048,576KB.

Về dung lượng lưu trữ, Windows 1.0 chỉ cần 720KB, và ổ cứng thậm chí không phải là yêu cầu bắt buộc ờ thời điểm đó.

Bạn có ấn tượng nào với Windows trong suốt chiều dài lịch sử?