Ngay lập tức, chủ đề tranh luận xoay quanh câu hỏi: liệu có cách nào đánh dấu rõ đâu là câu đùa và đâu là thông tin nghiêm túc không? Bởi “flame wars” – những cuộc tranh cãi nảy lửa do hiểu nhầm – rất dễ xảy ra trong môi trường chỉ có văn bản. Vấn đề này trở thành mồi lửa để cộng đồng nghĩ về một hệ thống ký hiệu giúp người đọc tránh bị hiểu nhầm khi thiếu ngôn ngữ cơ thể và giọng điệu.

Quá trình tìm kiếm giải pháp

Ngày hôm sau, Neil Swartz là người đầu tiên đưa ra một đề xuất có cấu trúc: đặt dấu * trong phần tiêu đề để báo hiệu bài viết là một câu đùa. Ngay lập tức, hàng loạt ý tưởng khác xuất hiện theo phong cách đậm chất kỹ sư của thời kỳ đó. Người thì đề xuất dùng %, người lại cho rằng nên phân loại cả “đùa hay” và “đùa dở” bằng những ký hiệu khác nhau. Có người còn chọn ký tự & chỉ vì trông nó buồn cười. Leonard Hamey lại sáng tạo bằng cặp ký tự {#}, nói rằng nó “giống miệng người đang cười hở răng”.

Trong lúc mọi người đang tranh luận, một nhóm người dùng trên hệ thống Gandalf VAX còn chia sẻ rằng họ đã dùng ký hiệu “__/” như một “nụ cười” trong nhiều năm. Nhưng chính họ cũng thừa nhận cách làm hiện chỉ được sử dụng tại nhóm nhỏ của mình mà chưa được phổ biến ra những nhóm khác. Và có thể nói rằng từ một vấn đề nhỏ, cả cộng đồng tin học tại Carnegie Mellon đã vô tình tham gia vào một cuộc lên ý tưởng (brainstorm) đúng nghĩa: tất cả đều nhận ra một nhu cầu chung, ai cũng có ý tưởng, nhưng chưa ai tìm ra cách đơn giản, rõ ràng và dễ phổ biến nhất.

Đề xuất lịch sử

Hai ngày sau khi cuộc thảo luận bắt đầu, Scott Fahlman, trợ lý giáo sư khoa học máy tính, đăng bài viết ngắn nhưng mang tính quyết định: “Tôi đề nghị sử dụng trình tự ký tự sau để đánh dấu câu đùa: 😃 Hãy nghiêng đầu sang một bên để đọc.” Ông cũng bổ sung rằng nếu cần đánh dấu thông điệp nghiêm túc, có thể dùng :-(.

Hệ thống DECSYSTEM-20 KL-10. Scott Fahlman sử dụng hệ thống tương tự gợi ý “😃” như biểu tượng mặt cười đầu tiên

Ngoài ra, điều khiến đề xuất của Fahlman trở thành lựa chọn tối ưu không phải vì ông “phát minh ra” ý tưởng đánh dấu câu đùa khi Swartz đã làm điều đó từ trước. Anh cũng không phải người đầu tiên nghĩ ra hình ảnh khuôn mặt từ ký tự khi nhóm Gandalf VAX đã có giải pháp “__/”. Điểm đặc biệt trong giải pháp của Fahlman là điều mà mọi nhà thiết kế giỏi đều hướng đến: tổng hợp những gì tốt nhất từ những đề xuất rời rạc, giữ lại sự đơn giản, dễ hiểu và gần gũi nhất. 😃 dễ đọc, rõ nghĩa, và nằm trong bộ ký tự ASCII tiêu chuẩn của các terminal thời đó, vốn không hỗ trợ đồ họa hay font đặc biệt.

Chính sự tối giản phù hợp với hạn chế kỹ thuật của thời kỳ đầu Internet đã khiến emoticon này trở thành lựa chọn hoàn hảo.

Sự phát triển và ảnh hưởng

Từ bboard của Carnegie Mellon, emoticon lan nhanh ra ARPAnet, mạng lưới tiền thân của Internet. Chưa đầy hai tháng sau, các nhà nghiên cứu tại Xerox PARC đã tiếp nhận ý tưởng và nhanh chóng biến tấu thêm nhiều kiểu biểu tượng khác. Những khuôn mặt nghiêng từ dấu chấm câu, với hàng chục kiểu mặt cười độc đáo – như 😃, :-], ;-) v.v., nhanh chóng trở thành một loại “ngôn ngữ cảm xúc” mới, giúp con người giao tiếp qua mạng mà không cần đồ họa hay hình ảnh. Và chúng được sử dụng rộng khắp trong các hệ thống mạng máy tính của đại học, phòng thí nghiệm trên toàn thế giới.

Và từ đó, emoticon ra đời và có sức ảnh hưởng lớn trên Internet

Thú vị hơn, toàn bộ chuỗi thảo luận dẫn đến emoticon từng bị thất lạc hoàn toàn khi hệ thống máy chủ của CMU thay đổi. Mãi đến giữa những năm 2001–2002, một nhóm kỹ sư phải tiến hành một “cuộc khảo cổ số” thực sự: tìm lại băng từ cũ, sửa máy đọc băng đã lỗi thời, giải mã định dạng dữ liệu cổ. Nhờ nỗ lực đó, toàn bộ chuỗi thảo luận ba ngày: từ trò đùa về thang máy cho đến khoảnh khắc Fahlman đề xuất ý tưởng “😃” mới được khôi phục.

Emoji: Biểu tượng nhỏ, nhưng có sức mạnh lớn trong cuộc sống số của loài người

Anh em sử dụng mạng xã hội, thiết bị di động ngày nay chắc cũng quá quen thuộc quá với các emoji nhưng thật ra đằng sau các biểu tượng này là cả một hành trình dài bắt đầu từ thời La Mã cổ đại. Ở thời đại anh em đang sống, chỉ một biểu tượng...

 tinhte.vn

Trên thực tế, một số nhà nghiên cứu từng phát hiện các sáng kiến dùng emoticon trước năm 1982, nhưng emoticon của Fahlman là chuẩn mực đầu tiên thực sự lan rộng nhờ đúng thời điểm và bối cảnh phù hợp, để rồi trở thành một phần của văn hóa Internet hiện đại.

Từ đó, emoticon bước vào văn hóa Internet như một biểu tượng không cần quảng bá. Khi emoji xuất hiện tại Nhật vào cuối những năm 1990 và được chuẩn hóa bởi Unicode vào năm 2010, thế giới chuyển sang dùng hình vẽ thay vì ký tự. Nhưng điều này không làm emoticon biến mất. Chúng vẫn sống trong tin nhắn, trong email, trong ký ức tập thể của một thế hệ lớn lên với Internet đời đầu. Và nếu nhìn rộng hơn, emoticon chính là viên gạch đầu tiên dẫn đến sự phát triển của emoji: ngôn ngữ hình ảnh toàn cầu ngày nay.

Vậy là Emoticon không phải sản phẩm của một người, mà là của cả một cộng đồng những người muốn giao tiếp tốt hơn trong môi trường chỉ có văn bản. Nó ra đời từ một hiểu lầm vui, được hoàn thiện bằng trí tưởng tượng tập thể và lan rộng nhờ sự đơn giản phù hợp với công nghệ thời bấy giờ. Từ ba ký tự nhỏ bé 😃 mà cách con người thể hiện cảm xúc trên Internet đã thay đổi hoàn toàn.