Mời anh em xem ảnh: 100 năm nhìn lại New York qua ống kính của National Geographic
26/12/2025 09:03
100 năm nhìn lại New York qua ống kính của National Geographic
Bài này mình đọc trên National Geographic, lược dịch lại cho anh em đọc và theo dõi hình ảnh 100 năm qua của thành phố New York
Khi New York kỷ niệm 400 năm kể từ ngày hình thành từ thuộc địa Hà Lan mang tên New Amsterdam, National Geographic cũng nhìn lại hành trình hơn một thế kỷ ghi lại những câu chuyện, con người và góc nhìn về thành phố này, nơi luôn sôi động, đầy hy vọng và không ngừng thay đổi.
THÁNG 11 NĂM 1957
Một con tàu sao y Mayflower cập cảng New York vào tháng 7 năm 1957 trong không khí náo nhiệt, được hộ tống bởi máy bay, thuyền và cả khinh khí cầu. Con tàu này đã vượt Đại Tây Dương theo đúng hải trình của con tàu Mayflower nguyên bản tới Plymouth, bang Massachusetts, nơi những người Thanh giáo Anh lập thuộc địa vào thế kỷ 17.
Vào mùa hè năm 1957, một con tàu đặc biệt tên là Mayflower II cập bến New York. Đây là bản sao của con tàu đã chở những người Pilgrim vượt Đại Tây Dương năm 1620 để lập nên một thuộc địa mới ở Mỹ. Dù New York không nằm trên lộ trình ban đầu của chuyến đi lịch sử, người dân nơi đây vẫn nồng nhiệt chào đón con tàu bằng một cuộc diễu hành giấy vụn rực rỡ. Không lâu sau đó, National Geographic đăng bài viết của chính vị thuyền trưởng kể lại hành trình vượt biển đầy cảm xúc ấy.
Khi New York kỷ niệm 400 năm kể từ ngày hình thành từ thuộc địa Hà Lan mang tên New Amsterdam, National Geographic cũng nhìn lại hành trình hơn một thế kỷ ghi lại những câu chuyện, con người và góc nhìn về thành phố này, nơi luôn sôi động, đầy hy vọng và không ngừng thay đổi.
THÁNG 11 NĂM 1957
Một con tàu sao y Mayflower cập cảng New York vào tháng 7 năm 1957 trong không khí náo nhiệt, được hộ tống bởi máy bay, thuyền và cả khinh khí cầu. Con tàu này đã vượt Đại Tây Dương theo đúng hải trình của con tàu Mayflower nguyên bản tới Plymouth, bang Massachusetts, nơi những người Thanh giáo Anh lập thuộc địa vào thế kỷ 17.
Vào mùa hè năm 1957, một con tàu đặc biệt tên là Mayflower II cập bến New York. Đây là bản sao của con tàu đã chở những người Pilgrim vượt Đại Tây Dương năm 1620 để lập nên một thuộc địa mới ở Mỹ. Dù New York không nằm trên lộ trình ban đầu của chuyến đi lịch sử, người dân nơi đây vẫn nồng nhiệt chào đón con tàu bằng một cuộc diễu hành giấy vụn rực rỡ. Không lâu sau đó, National Geographic đăng bài viết của chính vị thuyền trưởng kể lại hành trình vượt biển đầy cảm xúc ấy.
THÁNG 7 NĂM 1918
Dòng người chen kín đường phố tại khu vực khi đó được gọi là “Newspaper Row”, gần một nhà ga trung chuyển hành khách từ Brooklyn sang Manhattan bằng cầu Brooklyn.
Ngay từ những năm đầu thế kỷ 20, tạp chí đã xem New York như một cửa sổ để người đọc “du lịch bằng trí tưởng tượng”. Khi mà phần lớn người dân Mỹ chưa thể đi xa hay ra nước ngoài, National Geographic giống như người dẫn đường, giới thiệu những địa danh nổi tiếng và cuộc sống đầy sắc màu nơi đại đô thị. Những bài viết cũ mô tả New York là nơi hội tụ con người từ khắp thế giới, nhiều người Ireland hơn cả Dublin, nhiều người Ý hơn cả Rome. Và hơn hết, đó là nơi hàng triệu người tìm đến với hy vọng đổi đời.
THÁNG 8 NĂM 1998
Những chú lân nhảy múa trong lễ hội Tết Nguyên đán — biểu tượng của sự thịnh vượng và xua đuổi điều xấu. Một bài viết năm 1998 ghi lại sự phát triển của cộng đồng người Hoa tại New York, khi đó chiếm khoảng 3% dân số thành phố.
THÁNG 9 NĂM 1990
Bên dưới đường Broadway, những ông già Noel “ngoài giờ làm” ngồi đợi tàu ở ga điện ngầm.
Các bài viết thời kỳ đầu thường xoay quanh kiến trúc, văn hóa, nhịp sống đêm trên các tòa nhà cao tầng, những ánh đèn rực rỡ khiến Manhattan lung linh như sân khấu khổng lồ. Nhưng theo thời gian, góc nhìn cũng thay đổi. National Geographic bắt đầu quan tâm nhiều hơn tới những vấn đề mới: ô nhiễm nước, rác thải, hay sau này là tác động của khủng bố và đại dịch.
THÁNG 8 NĂM 2020
Từ máy bay trực thăng, nhiếp ảnh gia Stephen Wilkes nhìn xuống quê hương mình trong những ngày đầu đại dịch, bao gồm cả Central Park với bệnh viện dã chiến mới được dựng lên. Anh nói: “New York giống như một dòng sông, lúc nào cũng tràn đầy năng lượng và chuyển động. Nhìn thấy New York trống vắng thật sự rất khó tin.”
Điều duy nhất không thay đổi, chính là sự thay đổi của New York. Nhà văn Pete Hamill từng viết vào năm 2015 rằng người New York luôn hiểu thành phố này không bao giờ đứng yên, nó liên tục biến hóa, xây dựng, phá bỏ và làm mới mình.
Một góc nhìn tại giao lộ Đại lộ 5 và đường 42, nơi ô tô, người đi bộ và cả ngựa chen nhau trên cùng con đường. Thời điểm đó, các bức ảnh như vậy dần khiến National Geographic trở thành “cửa sổ du lịch tại chỗ” cho độc giả ở nhà.
Hơn một thế kỷ sau, đường phố New York đã thay đổi rất nhiều — như trong bức ảnh chụp từ trên cao tuyến đường xe đạp Hudson River Greenway. Đây là tuyến đường xe đạp đông đúc nhất nước Mỹ, kéo dài từ Battery Park ở phía nam tới Dyckman Street ở phía bắc.
Ngay từ năm 1918, một bài viết lớn mang tên “New York: Thủ đô của nhân loại” đã mô tả thành phố như trung tâm thương mại của thế giới, đặc biệt là trong giai đoạn cuối Thế chiến thứ nhất. Với những bức ảnh hiếm thời đó, nơi phố Wall chật kín người, các tuyến đường kẹt xe, và tòa nhà Woolworth sừng sững, giúp độc giả có thể cảm nhận được nhịp sống khổng lồ nơi đây.
Rồi các tòa nhà cứ cao dần lên. Năm 1930, National Geographic giới thiệu tòa Chrysler, cao nhất thế giới lúc bấy giờ, và cả công trình Empire State Building đang xây dựng.
THÁNG 12 NĂM 1960
Dàn diễn viên của A Raisin in the Sun và My Fair Lady “đối đầu” trong giải bóng mềm của Broadway Show League.
THÁNG 5 NĂM 1993
Một người tranh thủ chợp mắt vào giờ nghỉ trưa tại Central Park, bức ảnh mở đầu cho bài viết về “ốc đảo xanh” rộng 341 héc-ta giữa lòng thành phố.
Đến giữa thế kỷ, tạp chí không chỉ truyền cảm hứng mà còn hướng dẫn du khách thật sự: phát hành bản đồ New York cho người đi dự Hội chợ Thế giới, viết về chiếc phà Staten Island phục vụ người dân mỗi ngày, hay kể chuyện Harlem qua góc nhìn của một nhà văn nhập cư.
Central Park cũng từng được lên trang báo hai lần vào năm 1960 và 1993 để “giải oan” cho hình ảnh công viên nguy hiểm, nhấn mạnh rằng đây thực ra là một ốc đảo đúng nghĩa trong lòng thành phố.
THÁNG 9 NĂM 2002
Lisa Adams, cư dân New York, cầm trong tay những bức ảnh cô chụp từ ban công nhà mình vào ngày 11/9/2001, gần khu vực Trung tâm Thương mại Thế giới cũ.
Từ thập niên 1970, cùng làn sóng bảo vệ môi trường, những bài viết bắt đầu nói về sông Hudson, từng ô nhiễm nặng, nhưng đã hồi sinh mạnh mẽ nhờ nỗ lực của cộng đồng. Các vấn đề như bãi rác Fresh Kills hay cuộc sống sau 11/9 cũng được nhắc đến.
Và rồi, đại dịch COVID-19 làm New York tạm lắng xuống, khác hẳn vẻ nhộn nhịp vốn có, nhưng đó cũng chỉ là một chương nữa trong lịch sử dài của thành phố này.
THÁNG 7 NĂM 1918
Góc nhìn về tòa nhà Woolworth ở New York. Lúc bấy giờ đây là tòa nhà cao nhất thế giới, gần 242 mét, nhưng chỉ vài thập kỷ sau sẽ bị “vượt mặt” bởi Chrysler Building và Empire State Building.
Qua hơn 100 năm, National Geographic không chỉ ghi lại hình ảnh New York như một điểm đến du lịch, mà còn là nơi hàng triệu người gọi là “nhà”. Như Pete Hamill từng viết khi đứng trên tòa One World Trade Center, nhìn xuống tòa Woolworth cũ kỹ nhưng vẫn kiêu hãnh dưới ánh hoàng hôn, New York luôn thay đổi, nhưng những biểu tượng của nó vẫn ở đó, chứng kiến mọi thăng trầm.
Tin xem thêm
nội dung mới
