Có thể bạn đang đọc bài viết này ngay trên smartphone, và có lẽ ban đầu bạn mở máy chỉ để kiểm tra email hay mạng xã hội. Đó chính là minh chứng cho một thực tế: chúng ta quá gắn bó với điện thoại thông minh.
Từ tiện ích trở thành thói quen, thậm chí nghiện, smartphone đã ảnh hưởng không nhỏ đến giấc ngủ, sự tập trung và sức khỏe tinh thần. Ngay cả khi không dùng, chỉ cần chúng nằm trong cùng một căn phòng, não bộ của chúng ta cũng bị tác động.
Nhưng song song với sự “bất khả ly thân” ấy, ngày càng nhiều người tìm cách thoát khỏi smartphone:- Một số chọn “digital detox” để cải thiện hiệu suất sống.
- Phụ huynh lo lắng về con cái.
- Người khác thì vì vấn đề quyền riêng tư dữ liệu.
Và có cả những bạn trẻ tự nhận mình là “Luddite” - tự hào quay lưng với công nghệ.
“Dumbphone” hay feature phone - tức điện thoại cơ bản trước kỷ nguyên smartphone - đang được chú ý trở lại. Người dùng không chỉ tìm mua hàng tồn kho (“deadstock”) mà còn so sánh chi tiết các mẫu mới. 
Dù thị trường toàn cầu đang giảm dần khi nhiều nước đang phát triển nâng cấp lên smartphone, năm 2024 vẫn có gần 210 triệu feature phone được bán ra, trị giá khoảng 3,2 tỷ USD (theo Counterpoint Research). Tại Bắc Mỹ chỉ có 1,7 triệu, châu Âu khoảng 12 triệu - nhưng tại các thị trường phát triển, một làn sóng “dumbphone cao cấp” lại đang nổi lên.
Các phong trào online như #BringBackFlipPhones hay “Smartphone Free Childhood” đã góp phần thúc đẩy sự trở lại này.

Punkt (Thụy Sĩ)
Sáng lập bởi Petter Neby, người từng “nghiện” BlackBerry. Năm 2015, hãng ra mắt Punkt MP01 - chỉ gọi, nhắn tin, kèm lịch và báo thức. Phong cách “digital minimalism” - tối giản kỹ thuật số - trở thành dấu ấn của hãng. Giờ đây, thế hệ MP02 có giá tới 299 USD, bán khoảng 50.000 máy/năm.
Light (Mỹ)
Thành lập năm 2014 bởi Kaiwei Tang và Joe Hollier. Họ cho rằng vấn đề không nằm ở thiết bị mà ở “attention economy", mọi app đều muốn giữ bạn càng lâu càng tốt để bán quảng cáo.
The Light Phone (ra mắt 2017) được thiết kế “cố tình nhàm chán”: màn hình đen trắng, không feed vô tận, mỗi tác vụ đều có điểm kết thúc. Phiên bản Light Phone III (2025) hỗ trợ 5G, NFC, vân tay, bán 699 USD và được thiết kế để dùng 5 đến10 năm.
HMD Global (Phần Lan)
Chủ sở hữu thương hiệu Nokia. Ngoài việc hồi sinh các mẫu 3210, 2660 Flip, HMD còn thử nghiệm “lối đi giữa” với HMD Fuse, điện thoại dạng brick có thể mở khóa thêm tính năng theo độ tuổi trẻ em. Điểm nhấn: HarmBlock AI, tự động chặn ảnh khỏa thân bằng nhận diện pixel.
Các công ty nhỏ như Punkt hay Light không ảo tưởng cạnh tranh với Apple, Samsung. Họ xác định chỉ phục vụ một thị trường ngách, những người muốn lấy lại sự tập trung, sự riêng tư, hay đơn giản là giảm phụ thuộc vào màn hình.
Điều thú vị là, khách hàng của họ đa phần là Gen Z, Gen Alpha, thế hệ lớn lên cùng smartphone, nhưng lại là những người đầu tiên quay lưng với nó. Như Kaiwei Tang nói: “Chúng tôi không chống công nghệ. Chúng tôi chống lại một lối sống xoay quanh smartphone.”
Tóm lại: “Dumbphone” thế hệ mới không còn là điện thoại 10 USD chỉ để gọi và nhắn tin. Giờ đây, nó trở thành biểu tượng của lối sống khác biệt, tối giản, riêng tư, lành mạnh, với mức giá thậm chí còn cao hơn smartphone tầm trung.