Một cuộc điều tra của tờ The Guardian cho thấy hàng ngàn sinh viên đại học ở Vương quốc Anh đã bị phát hiện gian lận bằng ChatGPT và các công cụ trí tuệ nhân tạo khác trong những năm gần đây, trong khi các hình thức đạo văn truyền thống lại có dấu hiệu giảm đáng kể.

Một cuộc khảo sát về gian lận trong môi trường học thuật cho thấy gần 7.000 trường hợp gian lận sử dụng công cụ AI đã được xác nhận trong năm học 2023 - 2024, tương đương 5.1 trường hợp trên mỗi 1.000 sinh viên. Con số này tăng lên từ 1.6 trường hợp trên 1.000 sinh viên trong năm học 2022 - 23.

Dữ liệu đến tháng 5 cho thấy con số này có thể sẽ tiếp tục tăng lên khoảng 7.5 trường hợp đã được xác nhận trên mỗi 1.000 sinh viên trong năm nay. Dĩ nhiên các trường hợp được ghi nhận chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, theo các chuyên gia.

Dữ liệu này làm nổi bật một thách thức đang phát triển nhanh chóng đối với các trường đại học: cố gắng điều chỉnh các phương pháp đánh giá để thích ứng với sự xuất hiện của các công nghệ như ChatGPT và các công cụ viết AI khác.

Ở niên khóa 2019-20, trước khi AI tạo sinh có sẵn một cách rộng rãi, đạo văn chiếm gần hai phần ba tổng số trường hợp vi phạm đạo đức học thuật bị phát hiện. Trong thời kỳ đại dịch, đạo văn có chiều hướng gia tăng khi nhiều bài đánh giá chuyển sang trực tuyến. Nhưng khi các công cụ AI trở nên tinh vi và dễ tiếp cận hơn, bản chất của việc gian lận đã thay đổi.

Cuộc điều tra cho thấy số lượng trường hợp đạo văn truyền thống được xác nhận đã giảm từ 19 trường hợp trên 1.000 sinh viên xuống còn 15.2/1.000 sinh viên trong năm học 2023-24. Con số này được dự báo sẽ tiếp tục giảm xuống khoảng 8.5 trên 1.000 sinh viên, theo số liệu ban đầu từ năm học này.

Tờ Guardian đã liên hệ với 155 trường đại học, viện dẫn Đạo luật Tự do Thông tin của Vương quốc Anh để yêu cầu số liệu của ban giám hiệu các trường về các trường hợp vi phạm đạo đức học thuật, đạo văn và vi phạm liên quan đến AI trong vòng năm năm qua. Trong số đó, 131 trường đã cung cấp một phần dữ liệu – mặc dù không phải tất cả các trường đều có hồ sơ cho từng năm hoặc từng loại vi phạm.

Hơn 27% số trường đại học tham gia khảo sát hiện chưa ghi nhận việc gian lận bằng công cụ AI như một danh mục vi phạm riêng biệt trong năm học 2023-24, cho thấy lĩnh vực này vẫn đang làm quen với vấn đề này.

Có thể có nhiều trường hợp gian lận bằng AI hơn đang bị bỏ sót. Một cuộc khảo sát của Viện Chính sách Giáo dục Cao đẳng (Higher Education Policy Institute) vào tháng 2/2025 cho thấy, 88% sinh viên đã sử dụng AI để đánh giá bài tập họ làm. Năm ngoái, các nhà nghiên cứu tại Đại học Reading đã thử nghiệm hệ thống đánh giá của riêng họ và có thể nộp bài viết do AI tạo ra, thành công 94% trong việc không bị các giảng viên phát hiện.

Tiến sĩ Peter Scarfe, giảng viên tâm lý học tại Đại học Reading đồng tác giả của nghiên cứu kể trên, cho biết luôn có những cách để gian lận nhưng ngành giáo dục sẽ phải thích ứng với AI, điều này đặt ra một vấn đề hoàn toàn khác biệt.

Ông nói: “Tôi đoán rằng những người bị bắt quả tang chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Việc phát hiện gian lận bằng AI rất khác so với đạo văn, nơi bạn có thể xác minh được đoạn văn bản đã sao chép. Do đó, trong trường hợp nghi ngờ sử dụng AI, gần như không thể chứng minh được, bất kể tỷ lệ AI mà trình kiểm tra AI của bạn (nếu bạn sử dụng một cái) báo cáo là bao nhiêu. Điều này đi kèm với việc không muốn vu oan cho sinh viên.

Việc chuyển đổi tất cả các bài đánh giá mà sinh viên phải làm sang hình thức trực tiếp là điều bất khả thi. Tuy nhiên, ngành giáo dục cũng phải thừa nhận rằng sinh viên sẽ sử dụng AI ngay cả khi được yêu cầu không và trốn tránh sự phát hiện.”

Sinh viên muốn gian lận bằng AI tạo sinh có rất nhiều tài liệu trực tuyến để tham khảo. Tờ Guardian đã tìm thấy hàng chục video trên TikTok quảng cáo các công cụ tóm tắt và viết luận bằng AI cho sinh viên. Các công cụ này giúp sinh viên vượt qua các trình kiểm tra AI phổ biến của trường đại học bằng cách “nhân bản hóa” văn bản do ChatGPT tạo ra.

Tiến sĩ Thomas Lancaster, nhà nghiên cứu về tính toàn vẹn học thuật tại Đại học Hoàng gia London (Imperial College London), cho biết: "Khi được sử dụng tốt và bởi một sinh viên biết cách chỉnh sửa đầu ra, việc lạm dụng AI rất khó chứng minh. Hy vọng của tôi là sinh viên vẫn đang học hỏi thông qua quá trình này."

Harvey (tên nhân vật đã được Guardian thay đổi) vừa hoàn thành năm cuối cùng để lấy tấm bằng quản trị kinh doanh tại một trường đại học ở miền Bắc nước Anh. Anh kể với tờ Guardian rằng anh đã sử dụng AI để tạo ý tưởng và cấu trúc cho các bài tập, cũng như gợi ý tài liệu tham khảo, và hầu hết những người mà anh biết đều sử dụng công cụ này ở một mức độ nào đó.

“ChatGPT xuất hiện khi tôi mới nhập học đại học, vì vậy nó luôn có mặt bên cạnh tôi,” anh nói. “Tôi không nghĩ nhiều người sử dụng AI rồi sao chép nó từng chữ, tôi nghĩ họ chủ yếu dùng AI một cách chung chung để phác thảo và tạo ý tưởng. Bất cứ điều gì tôi lấy từ đó, tôi sẽ hoàn toàn chỉnh sửa lại theo cách của mình.”

Amelia (tên nhân vật đã được Guardian thay đổi) vừa hoàn thành năm đầu tiên chuyên ngành quản trị âm nhạc tại một trường đại học ở miền Tây Nam Anh Quốc. Cô nói rằng cô cũng đã sử dụng AI để tóm tắt và phác thảo ý tưởng, nhưng các công cụ này đặc biệt hữu ích cho những người có khó khăn trong quá trình học tập. “Một trong những người bạn của tôi sử dụng nó, không phải để viết bài luận hoặc nghiên cứu bất cứ điều gì cho cô ấy, mà là để đưa vào những luận điểm của chính cô ấy và nhờ AI sắp xếp lại chúng. Cô ấy bị chứng khó đọc, và cô ấy nói rằng cô ấy thực sự được hưởng lợi từ nó.”

Bộ trưởng khoa học và công nghệ vương quốc Anh, ông Peter Kyle, gần đây đã nói với tờ Guardian rằng AI nên được triển khai để “nâng cao” cơ hội cho trẻ em bị chứng khó đọc.

Các công ty công nghệ dường như đang nhắm đến sinh viên làm một nhóm nhân khẩu quan trọng cho các công cụ AI. Google cung cấp bản nâng cấp miễn phí cho công cụ Gemini của mình dành cho sinh viên đại học trong vòng 15 tháng, và OpenAI thì giảm giá gói cước ChatGPT cho sinh viên ở Mỹ và Canada.

Lancaster nói: "Đánh giá ở bậc đại học đôi khi có vẻ vô nghĩa đối với sinh viên, ngay cả khi chúng ta, với tư cách là nhà giáo dục, có lý do chính đáng để đặt ra những nhiệm vụ ở trường lớp. Mọi thứ chúng tôi cố gắng làm đều liên quan đến việc giúp sinh viên hiểu tại sao họ cần hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định và tham gia tích cực hơn vào quá trình thiết kế đánh giá học lực.

Thường có quan điểm cho rằng chúng ta nên sử dụng nhiều bài thi hơn thay vì các bài đánh giá viết, nhưng giá trị của việc học thuộc lòng và kiến thức được lưu giữ vẫn tiếp tục giảm xuống mỗi năm. Tôi nghĩ rằng điều quan trọng là chúng ta phải tập trung vào các kỹ năng mà AI khó có thể thay thế, chẳng hạn như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng con người và trao cho sinh viên sự tự tin để làm việc với công nghệ mới nổi và thành công trong môi trường làm việc.”

Một phát ngôn viên của chính phủ Anh cho biết họ đang đầu tư hơn 187 triệu bảng Anh vào các chương trình nâng cao kỹ năng quốc gia và đã xuất bản hướng dẫn về việc sử dụng AI trong trường học.

Phát ngôn viên này cho hay: “AI tạo sinh có tiềm năng to lớn để chuyển đổi giáo dục và mang đến những cơ hội phát triển thú vị thông qua kế hoạch thay đổi của chúng ta. Tuy nhiên, việc tích hợp AI vào giảng dạy, học tập và đánh giá sẽ đòi hỏi sự cân nhắc cẩn thận và các trường đại học phải xác định cách khai thác lợi ích và giảm thiểu rủi ro để chuẩn bị cho sinh viên những công việc trong tương lai.”