
"Cái răng cái tóc là góc con người” – câu nói quen thuộc từ xưa đến nay vẫn còn nguyên giá trị, đặc biệt với người cao tuổi. Ở giai đoạn này, sức khỏe răng miệng không chỉ liên quan đến thẩm mỹ hay việc ăn uống, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến dinh dưỡng, sức khỏe toàn thân và cả chất lượng cuộc sống.- Góc con người: ở đây không phải là "gốc" (nguồn cội) mà là "góc" (một phần, một khía cạnh) của con người, chỉ vẻ đẹp ngoại hình.
Nhiều người cao tuổi cho rằng yếu răng, khó nhai là “chuyện thường của tuổi già”, nhưng thực tế, đây lại là nguyên nhân thầm lặng gây nên hàng loạt hệ lụy: ăn uống kém, sụt cân, suy dinh dưỡng, thậm chí làm trầm trọng thêm các bệnh mạn tính như tiểu đường hay tim mạch.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chăm sóc răng miệng đúng cách và duy trì chế độ dinh dưỡng mềm nhưng đủ chất là hai yếu tố then chốt giúp người cao tuổi sống khỏe, sống vui.
Khi mất răng, đau nướu, khô miệng hoặc răng giả không vừa, người cao tuổi thường chọn thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, hoặc đồ nghiền nhỏ.
Tuy nhiên, nếu kéo dài chế độ ăn này mà không chú trọng cân đối dinh dưỡng, cơ thể dễ bị thiếu đạm, chất xơ, vitamin và khoáng chất – những dưỡng chất thiết yếu giúp duy trì cơ bắp, xương chắc khỏe và hệ miễn dịch.
Nghiên cứu đăng trên BMC Public Health (2025) chỉ ra rằng người cao tuổi có sức khỏe răng miệng kém thường có chất lượng khẩu phần ăn thấp hơn và nguy cơ suy dinh dưỡng cao hơn so với nhóm còn đủ răng. Mất răng cũng khiến họ giảm hứng thú ăn uống, dẫn đến sụt cân, suy nhược và giảm chất lượng sống.
Các chuyên gia khuyến cáo người cao tuổi nên khám răng định kỳ ít nhất 6 tháng/lần, vệ sinh răng miệng bằng bàn chải mềm, kem đánh răng có fluor và nước súc miệng không cồn để giảm khô miệng.
Đối với người đã mất răng, nên dùng răng giả phù hợp, điều chỉnh thường xuyên để tránh viêm nướu và đau khi nhai.
Song song đó, chế độ dinh dưỡng mềm nhưng đủ chất là yếu tố quan trọng. Người cao tuổi nên ăn đa dạng: cháo cá, súp đậu, thịt xay, rau củ nghiền, trái cây mềm, sữa chua hoặc các thực phẩm giàu đạm, canxi và vitamin. Mục tiêu là “dễ nhai nhưng vẫn đủ chất”, giúp duy trì năng lượng và sức đề kháng.
Kết nối giữa nha khoa và dinh dưỡng – hướng đi cần thiết cho chăm sóc toàn diện
Chăm sóc người cao tuổi đang được nhiều quốc gia triển khai theo hướng phối hợp đa ngành. Trong đó, bác sĩ nha khoa, chuyên gia dinh dưỡng và nhân viên y tế cộng đồng cùng tham gia hỗ trợ, theo dõi và tư vấn cho người cao tuổi:
Bác sĩ nha khoa kiểm tra, điều trị các bệnh lý răng miệng, phục hồi chức năng nhai (như làm răng giả, cấy ghép răng, hướng dẫn vệ sinh đúng cách).
Chuyên gia dinh dưỡng xây dựng thực đơn mềm, dễ ăn nhưng vẫn đủ năng lượng, hướng dẫn chế biến thực phẩm sao cho giữ được giá trị dinh dưỡng và phù hợp với khả năng nhai.
Nhân viên y tế cộng đồng đóng vai trò cầu nối, theo dõi định kỳ, hướng dẫn gia đình hỗ trợ người cao tuổi trong ăn uống, vệ sinh răng miệng và theo dõi các dấu hiệu suy dinh dưỡng.
Mô hình kết hợp này đã được áp dụng hiệu quả tại Nhật Bản, Canada và Thụy Điển, giúp giảm đáng kể tỷ lệ suy dinh dưỡng, cải thiện khả năng nhai và nâng cao chất lượng sống.
Theo WHO, việc tích hợp chăm sóc nha khoa – dinh dưỡng – sức khỏe tổng thể không chỉ giúp người cao tuổi ăn ngon miệng, hấp thu tốt hơn, mà còn góp phần phòng ngừa bệnh mạn tính không lây nhiễm, duy trì thể trạng và tinh thần tích cực.