Vào hôm 23/5, tổng thống Trump đã công khai lên tiếng chỉ trích Apple và yêu cầu công ty này bắt đầu sản xuất iPhone tại Hoa Kỳ, hoặc phải chịu mức thuế 25% đối với các iPhone được sản xuất ở nước ngoài.

Yêu cầu này là một phần của nỗ lực kéo dài hàng thập kỷ nhằm thuyết phục gã khổng lồ công nghệ này chuyển đổi chuỗi cung ứng của mình. Ngay từ khi tranh cử tổng thống vào năm 2016, ông Trump đã hứa với cử tri rằng ông sẽ "buộc Apple phải bắt đầu xây dựng máy tính và các thiết bị khác của họ ở đất nước này thay vì ở các quốc gia khác."

Tuy nhiên, thay vì chuyển sản xuất về nước, Apple đã chuyển dịch hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia khác trên khắp châu Á, bao gồm Ấn Độ, Việt Nam và Thái Lan. Hầu như không có gì được sản xuất tại Mỹ, và ước tính 80% sản lượng iPhone bán ra toàn cầu vẫn được sản xuất ở Trung Quốc.

Liệu Apple có thể sản xuất iPhone tại Hoa Kỳ?

Câu trả lời là có. Apple hoàn toàn có thể sản xuất iPhone tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, việc này sẽ tốn kém và khó khăn, đồng thời buộc công ty phải tăng hơn gấp đôi giá iPhone lên 2.000 USD trở lên. Wayne Lam, một nhà phân tích của TechInsights, một công ty nghiên cứu thị trường đã đưa ra nhận định như vậy. Ông Lam cho biết Apple sẽ phải mua máy móc mới và sử dụng nhiều tự động hóa hơn so với ở Trung Quốc do dân số Hoa Kỳ có quy mô nhỏ hơn rất nhiều.

"Điều này thật là phi lý," ông nói. "Trong tầm ngắn hạn, về mặt kinh tế thì điều đó hoàn toàn không khả thi."

Việc chuyển đổi chuỗi cung ứng có thể mang lại một số lợi ích nhất định, chẳng hạn như giảm chi phí vận chuyển sản phẩm từ nước ngoài, Matthew Moore, người đã dành 9 năm làm quản lý thiết kế sản xuất tại Apple, cho biết. Tuy nhiên, những lợi ích đó sẽ rất nhỏ so với những thách thức cần phải vượt qua.

Vậy tại sao Apple lại chưa bắt đầu sản xuất tại Hoa Kỳ?

Các chuyên gia về chuỗi cung ứng đều cho rằng việc chuyển đổi sản xuất iPhone sang Hoa Kỳ vào năm 2025 là một hành động ngốc nghếch. iPhone dưới hình thái một dòng sản phẩm kinh doanh đã gần 20 tuổi. Các lãnh đạo cấp cao của Apple đã từng nói rằng có thể mọi người sẽ không cần iPhone trong vòng 10 năm nữa vì nó có thể được thay thế bằng một thiết bị mới được xây dựng cho trí tuệ nhân tạo. Do đó, nếu chuyển dây chuyền sản xuất iPhone về Hoa Kỳ, Apple sẽ đầu tư một khoản tiền lớn mà họ không thể thu hồi lại, ông Lam nói.

"Tôi sẽ ngạc nhiên nếu có iPhone phiên bản thứ 29," ông nói, lưu ý rằng Apple đang cố gắng phá vỡ thị trường của iPhone bằng cách phát triển các sản phẩm thực tế tăng cường như Vision Pro.

Apple cũng đã có một trải nghiệm không tốt khi bắt đầu lắp ráp máy tính Mac Pro tại Hoa Kỳ vào năm 2013. Công ty đã phải tạm dừng sản xuất khi nhân viên rời khỏi dây chuyền lắp ráp sau ca làm việc nhưng trước khi những người của ca làm việc thay thế đến. Và họ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhà cung cấp có thể sản xuất đủ số lượng ốc vít nhỏ, thứ mà họ rất cần.

Năm 2019, Tim Cook, giám đốc điều hành của Apple, đã dẫn ông Trump đi tham quan một nhà máy ở Texas. Tuy nhiên, các nhãn gần đây trên máy tính cho thấy Mac Pro được lắp ráp tại đó là sản phẩm của Thái Lan.

Trung Quốc mang đến những gì mà Hoa Kỳ không có?

Câu trả lời ngắn gọn: Bàn tay nhỏ nhắn, lực lượng lao động lớn và sẵn sàng làm việc theo mùa cao điểm, cùng hàng triệu kỹ sư.

Những phụ nữ trẻ người Trung Quốc có ngón tay thon dài, điều này đã khiến họ trở thành một đóng góp có giá trị cho sản xuất iPhone, vì họ nhanh nhẹn hơn trong việc lắp đặt ốc vít và các bộ phận nhỏ khác vào thiết bị nhỏ bé đó, theo các chuyên gia về chuỗi cung ứng. Trong một phân tích gần đây để khám phá tính khả thi của việc chuyển đổi sản xuất sang Hoa Kỳ, công ty đã xác định rằng họ không thể tìm thấy những người có kỹ năng như vậy ở Hoa Kỳ, hai nguồn tin nắm được những phân tích này tiết lộ, đồng thời yêu cầu được giấu tên.

Trung Quốc có hàng triệu người từ các vùng nông thôn di cư đến các thành phố lớn để làm việc trong các nhà máy khi Apple tăng cường sản lượng sản xuất một thế hệ iPhone mới. Họ thường làm việc từ mùa hè cho đến Tết Nguyên Đán, thời điểm sản xuất chậm lại do nhu cầu thị trường. Vì vậy các nhà cung cấp của Apple không phải trả tiền lương cho họ trong toàn bộ 12 tháng trong năm. Họ sống trong ký túc xá kết nối với các nhà máy có dây chuyền lắp ráp dài hơn cả sân bóng đá, tập trung gần các nhà cung cấp linh kiện.

Trung Quốc có một đội ngũ kỹ sư sâu rộng. Năm 2017, ông Cook nói rằng đất nước này có đủ kỹ sư dụng cụ để lấp đầy nhiều sân bóng đá, trong khi Hoa Kỳ thậm chí không đủ để lấp đầy một căn phòng.

"Đây là những nhà máy phức tạp với hàng ngàn và hàng ngàn kỹ sư," ông Moore nói. "Bạn không thể chỉ đơn giản nhấc những dây chuyền lên và chuyển đi."

Tại sao Apple lại chuyển sản xuất iPhone sang Ấn Độ?

Apple bắt đầu tăng cường sản xuất iPhone ở Ấn Độ để tránh thuế địa phương đối với việc nhập khẩu iPhone từ Trung Quốc. Vào thời điểm đó, Ấn Độ đang nổi lên với cương vị là thị trường smartphone lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc. Apple muốn tăng doanh số bán hàng của mình ở đó nhưng không thể cung cấp giá iPhone cạnh tranh nếu không bắt đầu sản xuất trong nước.

Theo nhiều cách, Ấn Độ hiện tại giống với Trung Quốc ở thời điểm cách đây hai thập kỷ. Nó có một lượng lớn kỹ sư và đất nước đã đưa ra các khoản trợ cấp cho nhà máy giúp Apple hạn chế chi phí hỗ trợ sản xuất ở đó.

Với việc sản xuất ở Ấn Độ ngày càng tăng, liệu Apple có thực sự trở nên ít phụ thuộc vào Trung Quốc hơn không?

Không hẳn vậy. Apple vẫn lắp ráp hầu hết các bộ phận phức tạp bên trong một iPhone ở Trung Quốc, bao gồm màn hình và module linh kiện phục vụ cho công nghệ Face ID của máy. Các thành phần này, đã trải qua quá trình gọi là lắp ráp phụ trợ, được vận chuyển đến Ấn Độ, nơi chúng được kết hợp vào một chiếc iPhone giống như những viên Lego. Kết quả là một sản phẩm cuối cùng có thể tuyên bố được lắp ráp tại Ấn Độ, ngay cả khi phần lớn công việc được thực hiện ở Trung Quốc.

Trong quá trình này, Apple tránh được thuế quan của Hoa Kỳ, nhưng sự phụ thuộc vào Trung Quốc vẫn còn.